فضای ماورای جو به عنوان میراث مشترک بشریت

فضای ماورای جو به عنوان میراث مشترک بشریت

امروزه، فضای ماورای جو همانند سایر عرصه­هایی که بشر توانسته بدان دست یابد، نظام­مند شده؛ به­طوری که در این راستا در نظام حقوق بین­الملل، اسناد متعددی به تصویب رسیده است. این اسناد که جزو منابع حقوق بین­الملل فضا بوده و در حقوق بین­الملل عمومی مورد بحث قرار می­­گیرند در دل خود رگه­هایی از مفاهیم حقوق بشری دارند؛ از این رو، نظام حقوقی حاکم بر فضای ماورای جو، علاوه بر اینکه از منظر حقوق بین­الملل عمومی قابل بحث است، از منظر حقوق بشری نیز می­تواند مورد بررسی قرار گیرد که البته در آثار علمی، کمتر بدان توجه شده است. نگاه حقوق بشری به فضای ماورای جو، کره ماه و دیگر اجرام آسمانی که در قالب اصل میراث مشترک بشریت (به­عنوان یکی از مصادیق نسل سوم حقوق بشر)، قابل طرح است اگرچه تا حدی آمیخته با حقوق بین­الملل فضا و یا برخاسته از منابع آن می­باشد اما دارای عناصر خاصی است که تحقق آنها، منافع تمام بشریت را در فضای ماورای جو تامین می­نماید.

اثر کنونی که با توسل به اصل میراث مشترک بشریت، نگاه حقوق بشری به فضای ماورای جو دارد در یک مقدمه و دو فصل موضوعی تدوین شده است؛ در مقدمه این اثر به کلیاتی از جنبه­های حقوق بشری موضوع پرداخته شده و پس از آن در فصل نخست، مفهوم و عناصر اصل میراث مشترک بشریت در فضای ماورای جو (شامل: 1. عدم تخصیص؛ 2. نفع بشریت؛ 3. مدیریت بین­المللی؛ 4. تقسیم منصفانه منافع و 5. استفاده مسالمت­آمیز) و عقیده مخالفان میراث مشترک بودن فضای ماورای جو، تبیین شده است. در فصل دوم نیز ابتدا مهمترین چالش­هایی که اصل میراث مشترک بشریت در فضای ماورای جو با آن مواجه است، تبیین، و پس از آن، راهکارهای برون­رفت از چالش­های موجود توضیح داده شده است.