مبانی و سازوکارهای نظارت بر رفتار حرفه ای نمایندگان پارلمان
- ویژگی ها
- نویسنده: آزاد رضایی
- قطع: وزیری
- نوبت چاپ: دوم / 1395
- تعداد صفحات: 176
- شابک (isbn): 978-600-114-345-8
مبانی و سازوکارهای نظارت بر رفتار حرفه ای نمایندگان پارلمان
باسمه تعالی
معرفی کتاب
مبانی و سازوکارهای نظارت بر رفتار حرفهای نمایندگان پارلمان
مقامهای عمومی هر یک دارای صلاحیتهای خاصی هستند که توسط قانون اساسی یا با اذن قانون اساسی و توسط قوانین عادی به آنها اعطا شده است. همین صلاحیتها وجود برخی تکالیف حرفهای را برای مقامهای مذکور به دنبال دارد. انجام تکالیف حرفهای توسط این مقامها موجب نگرش مثبت به آنها و جایگاهشان شده و در نهایت باعث جلب یا ترمیم اعتماد عمومی به آنها خواهد شد. به عبارت بهتر، انجام تکالیف حرفهای تضمینکنندهی جایگاه مقامهای عمومی است.نمایندگان پارلمان نیز به دلیل اینکه در زمرهی مقامهای عمومی قرار دارند از چنین تکالیفی فارغ نبوده و به علت ارتباط مستقیم کارکردهای قانونگذاری و نظارتیشان با منافع عمومی، ممکن است هرآن دچار تعارض میان منافع عمومی با منافع شخصی یا گروهی خود یا دیگران شده و در این اثنا منافع خود یا دیگران را بر منافع عمومی ترجیح دهند و همین امر اعتماد عمومی به آنها را خدشهدار سازد. تزلزل در اعتماد عمومی مردم نسبت به نمایندگان دارای عواقب وخیمی از قبیل نقب وحدت و انسجام پارلمان، نقض منزلت سمت نمایندگی و پارلمان، بیاعتنایی شهروندان به مصوبات پارلمان و النهایه بیتفاوتی نسبت به وجود یا عدم وجود نهاد پارلمان علیرغم اهمیت آن و ... خواهد بود.
ملاحظه میشود که رعایت تکالیف حرفهای توسط نمایندگان میتواند دارای آثار مثبت فراوانی باشد. رعایت تکالیف مذکور نظارت خاص خویش را میطلبد که لاجرم باید همراه با توجه به شأن و منزلت سمت نمایندگی و پارلمان باشد. در بسیاری از کشورها از جمله استرالیا، انگلستان، ایالات متحده آمریکا، فرانسه، کره جنوبی و ... به اهمیت این نوع نظارت پی برده و از نیمقرن پیش قواعد رفتاریی را برای تحمیل بر نمایندگان پارلمان در قالب کُدهای رفتاری یا قوانینپیشبینی کردهاند.در ایران نیز از سال 1383 و با تقدیم طرح «صیانت از منزلت مجلس شورای اسلامی» به مجلس، که هیچگاه به سرانجام نرسید، مقولهی نظارت بر رفتار یا تکالیف حرفهای نمایندگان مطرح شد. در سال 1389 نیز با طرح «نظارت مجلس بر امور نمایندگان» از سرگرفته شد و نهایتاً در تاریخ 15/01/1391 با تصویب «قانون نظارت مجلس بر رفتار نمایندگان» نهاد نظارت بر رفتار نمایندگان وارد نظام حقوقی ایران شد.
در این کتاب که به دیباچهی استاد ارجمند حقوق عمومی آقای دکتر محمدرضا ویژه نیز آراسته شده است، تلاش گردیده تا در کنار تبیین مفهوم نمایندگی سیاسی و فلسفهی اعمال نظارت بر تکالیف حرفهای نمایندگان، سازوکارهای اعمال این نوع از نظارت - که به «نظارت حرفهای» یا «نظارت بر رفتار (تکالیف) حرفهای» هم موسوم است-،نیز در کشورهای پیشگام در این عرصه همراه با توجه به نظام حقوقی ایران مورد بررسی قرار گیرد. این سازوکارها در دو بعد «روشهای نظارت حرفهای» و «مرجع و ضمانتاجرای نظارت حرفهای» مورد مطالعه قرار گرفته است. در بعد نخست، به روشهای نظارت مالی و غیرمالی بر رفتار حرفهای نمایندگان که خود به انواع مختلفی تقسیم میشوند، پرداخته شده است. این روشها همان تکالیف حرفهای است که تمامی نمایندگان باید از آن مطلع بوده و به آن گردن نهند. در بعد دوم هم، مراجعی که برای تضمین اجرای تکالیف یا رفتار حرفهای توسط نمایندگان پیشبینی شدهاند مورد مداقه قرار گرفته که به طور کلی بر سه الگوی «درون پارلمانی»، «برون پارلمانی» و «الگوی ترکیبی درون و برون پارلمانی» هستند و کشورها به فراخور یکی از الگوهای سهگانه را به رسمیت شناختهاند.همراه با مراجع نظارتی، به ضمانت اجراهایی که توسط این مراجع برای تضمین اجرای تکالیف حرفهای نمایندگان اعمال میگردد، توجه شده است. ضمانتاجراهای نظارت بر رفتار حرفهای نمایندگان در سه دسته جای میگیرند: عدم انتخاب مجدد نمایندهی متخلف از قواعد رفتار حرفهای، ضمانت اجراهای کیفری و ضمانتاجراهای انضباطی.
لازم به ذکر است که در این کتاب با رویکردی راهبردی، پیشنهادهایی برای ارتقای نهاد نظارت بر رفتار حرفهای نمایندگان مجلس شورای اسلامی ارائه شده است. زیرا علیرغم اقدام پسندیدهی نمایندگان مجلس مبنی بر تصویب قانون نظارت مجلس بر رفتار نمایندگان در سال 1391، این قانون همچنان با خلاءهای فراوانی مواجه است که بایستی برای نیل به غایت حفظ اعتماد عمومی به نمایندگان، مورد توجه قرار گرفته و برای رفع آن توسط قانونگذار تلاش مضاعفی صورت گیرد. به همین دلیل، این اثر علاوه بر اینکه میتواند به عنوان منبع مطالعاتی در حوزههای حقوق و علوم سیاسی به کار آید، قابلیت دارد تا نصبالعین نهادهای قانونگذار و سیاستگذار کشورمان نیز قرار گیرد. این کتاب توسط انتشارات خرسندی در 176 صفحه به زیور طبع آراسته و به بازار اندیشه عرضه شده است.
آزاد رضائی
نظرات کاربران درباره مبانی و سازوکارهای نظارت بر رفتار حرفه ای نمایندگان پارلمان
