مطالعه تطبیقی شرایط و موانع نکاح در حقوق ایران و فقه شافعیه

مطالعه تطبیقی شرایط و موانع نکاح در حقوق ایران و فقه شافعیه

سرآغاز

باید گفت که در مهم و بنیادی بودن نکاح و اینکه بنیان و ستون­های اصلی یک جامعه نکاح به صورت صحیح آن است؛ بحثی نیست. از قدیم الایام در بین تمامی فرق و گروهها چه قبل از اسلام و چه بعد از اسلام به این مقوله اهمیت خاصی داده شده است.

موضوع کتاب ناظر است به حقوق ایران و فقه شافعیه با توجه به منابع موجود به صورت تطبیقی؛ البته اشاراتی به دیگر فرق اسلامی نیز خواهیم داشت. در این بین به تحلیل داده­های گردآوری شده نیز خواهیم پرداخت و موارد اختلاف و اشتراک را به صورتی دسته­بندی شده و منظم بیان خواهیم کرد.

با توجه به اهمیت نکاح در دین مبین اسلام حقوقدانان و فقها بیشتر از هر موضوع دیگری به آن پرداخته­اند مثلاً در حقوق ایران آقای دکتر کاتوزیان در دو جلد به مطالعه نکاح پرداخته­اند که بیشترحول حقوق ایران وفقه امامیه و گاهاً منابع دیگر نیز مدنظر ایشان بوده است یا آقای دکتر یوسف قرضاوی نیز در دیدگاه­های فقهی معاصر به این امر از دیدگاه فقه اهل تسنن به مسئله پرداخته­اند بدون آنکه تطبیقی در تالیف ایشان صورت گرفته باشد.

بدلیل اینکه عده­ی کثیری از ایرانیان عزیز از مذهب امام شافعی «رض» پیروی می­نمایند؛ این کتاب می­تواند منبعی برای استفاده هر دو دسته قرار گیرد و به همین دلیل موضوع مذکور برای نگارش انتخاب شده است. لازم است که به قانون اجازه احوال شخصیه ایراینان غیرشیعیان نیز اشاره­ای داشته باشیم:

«ماده واحده- نسبت به احوال شخصیه و حقوق ارثیه و وصیت ایرانیان غیرشیعه که مذهب آنان به رسمیت شناخته شده،محاکم باید قواعد و عادات مسلمه متداوله در مذهب آنان را، جز در مواردی که مقررات راجع به انتظامات عمومی باشد، بطریق ذیل رعایت نمایند:

1.درمسائل مربوط به نکاح و طلاق، عادات و قواعد مسلمه متداوله در مذهبی که شوهر پیرو آن است.

2.در مسائل مربوط به ارث و وصیت، عادات و قواعد مسلمه متداوله در مذهب متوفی.

3.در مسایل مربوط به فرزند خواندگی، عادات و قواعد مسلمه متداوله در مذهبی که پدر خوانده یا مادرخوانده پیرو آنست.».

تقسیم­بندی مطالب نیز بدین نحو خواهد بود. در بخش اول به شرایط و ارکان نکاح از دیدگاه حقوق ایران و فقه شافعیه با مطالعه­ی تطبیقی می­پردازیم که شامل مباحثی از قبیل صیغه، اختلاف جنسیت، وجود شاهد، ولی و در آخر اشاره­ای هم به ثبت ازدواج خواهیم داشت. بخش دوم را به موانع نکاح با مطالعه­ی تطبیقی اختصاص خواهیم داد و به موانع موقت و ابدی و همچنین موانع مذکور در حقوق ایران مختصاً و فقه شافعیه مختصاً، خواهیم پرداخت.

هرچند مؤلف سعی خود رادر جمع­آوری مطالب دو گروه، نموده است ولی از عموم محققین و پژوهشگران خواهانیم که با بذل توجه خود و نقد این تألیف حقیر را در تصحیح مطالب یاری رسانند.

حسین مریدی فر