فلسطین دیوار حائل وحقوق بین الملل

فلسطین دیوار حائل وحقوق بین الملل

  این کتاب در جهت احقاق حقوق مردم فلسطین با فاصله کوتاهی از صدور رای مشورتی دیوان بین المللی دادگستری در سال 1387 به چاپ رسیدو با توجه به  جدید بودن رای صادره در آن زمان، نظرات وتفاسیری از حقوقدانان وصاحبنظران در این موضوع منتشر نشده بودو به تبع آن در ایران نیز حتی ترجمه ای از رای دیوان و نظرات انفرادی قضات دیوان در دسترس نبود. علیرغم وجود برخی کاستی ها، این کتاب مستند بسیاری از مراجع و نویسندگان و پژوهشگران  قرارگرفته است وبه این جهت ناشر فرهیخته و فاضل این اثر جناب آقای خرسندی تصمیم به چاپ مجدد آن گرفتند.

  در این کتاب تلاش گردیده، ضمن بررسی تاریخچه ایجاد دیوار حائل در سرزمین های اشغالی فلسطین و آثار انسانی و اجتماعی این اقدام رژیم اسرائیل، به بررسی ابعاد صلاحیتی و ماهوی نظریه مشورتی دیوان بین المللی دادگستری، اصول مرتبط با قضیه در حقوق بین‎الملل و قابلیت اعمال حقوق بشر و حقوق بشردوستانه حاکم بر موضوع، پرداخته شود.

دیوان بین‎المللی دادگستری، به عنوان رکن قضایی اصلی ملل متحد، در تاریخ 9 ژوئیه 2004، در پاسخ به سئوال مجمع عمومی سازمان ملل ، نظریه مشورتی خود را درخصوص مشروعیت ساخت دیوار حائل در سرزمین اشغالی فلسطین صادر نمود. این نظریه به رغم غیرالزام‎آور بودن آن، در بر گیرنده ملاحظات و یافته‎های حقوقی بین‎المللی بسیار مهمی است که همانند دیگر آراء و نظریات مشورتی دیوان بین‎المللی دادگستری یکی از عوامل مهم توسعه و تحول حقوق بین‎الملل می‎باشد.

به عنوان پیشینه موضوع لازم به ذکر است که از روزهای پس از پایان جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل، اسرائیل همواره درحال بررسی طرح‎هایی جهت زمینه‎سازی انضمام سرزمین‎های اشغالی فلسطین بوده و گام‎هایی را در این خصوص برداشته است. از جمله این موارد به طرح ساخت دیوار حائل در داخل سرزمین اشغالی فلسطین می‎توان اشاره نمود که از سال 2001 به تدریج احداث آن را آغاز نمود و مبنای توجیه اقدام خویش را مبارزه با تروریسم و حفظ منافع امنیتی در قالب «ضرورت‎های جنگی» دولت اشغالگر می‎داند، حال اینکه این اقدام در درون سرزمین اشغالی فلسطین از جمله شرق بیت‎المقدس، با مخالفت و محکومیت بین‎المللی گسترده‎ای روبرو گردیده است.

با توجه به آثار مخرب این دیوار بر زندگی مردم فلسطین، مجمع عمومی سازمان ملل متحد طی قطعنامه ای  از دیوان بین‎المللی دادگستری تقاضا کرد تا نظر مشورتی خود را درخصوص مشروعیت ساخت دیوار حائل توسط رژیم اسرائیل در سرزمین‎های اشغالی ابراز نماید.

نهایتاً در 9 ژوئیه 2004، دیوان نظر خود را صادر و در آن ضمن احراز صلاحیت خود، با استناد به منشور ملل متحد، قطعنامه 2625 مجمع عمومی، حق تعیین سرنوشت ملتها، کنوانسیون‎های حقوق بشری و حقوق بشردوستانه، به ارزیابی مشروعیت ساخت دیوار پرداخت و ساخت دیوار در سرزمین اشغالی فلسطین را غیرمشروع و خواستار توقف فوری آن و جبران خسارات وارده شد. به نظر دیوان سایر دولتها نیز متعهد به عدم شناسایی این وضعیت و رفع موانع اعمال حق تعیین سرنوشت و تضمین رعایت مقررات کنوانسیون چهارم ژنو 1949 بوده و سازمان ملل متحد نیز موظف است اقدامات دیگری در این خصوص اتخاذ نمایدکه مغایر با بسیاری از تعهدات بین‎المللی این کشور می‎باشد.امید است این کتاب،آغاز اندیشه ای برای دیگر پژوهشگران باشد.

                                       مریم افشاری

                                    11بهمن ماه 1393