برجام در آیینه حقوق بین الملل ؛ با تاکید بر خاتمه تحریم های شورای امنیت

برجام در آیینه حقوق بین الملل ؛ با تاکید بر خاتمه تحریم های شورای امنیت

از دیدگاه منطق حقوق بین­الملل به طور عام و حقوق ملل متحد ناظر بر امنیت بین­المللی به طور خاص هر اقدام تنبیهی ملل متحد به نمایندگی شورای امنیت باید متعاقب احراز تهدید علیه صلح، نقض صلح و تجاوز یک عضو از اعضای ملل متحد اتخاذ گردد. این موضوع به صراحت در مواد آغازین فصل هفتم، بطور خاص در مواد 39، 41 و 42 منشور مورد اشاره قرار گرفته است. با این حال، این ادعا که گفته شود تعدیل و یا خاتمه اقدامات تنبیهی نیز امری مهم و درخور توجه است، کاملا با منطق حقوق و عدالت مورد اشاره منشور سازگاری دارد. تحریم­هایی که به منظور حفظ صلح و امنیت بین­المللی وضع می­شوند هنگامیکه همه یا بخشی اهدافمورد نظر واضعانتحریممحقق گردید، به موازات آن مراتب تنبیه نیز باید کاهش پیدا کرده یا بطور کلی برچیده شوند.

 به نظر می­رسد این موضوع در عبارت­پردازی و ادبیات منشور ملل متحد مغفول مانده و برای آن آیینی پیش­بینی نشده است. از این­رو به ناچار باید اذعان کرد که ارزیابی تمکین دولت هدف نسبت به دستورات و خواسته ­های شورای امنیت و به تبع آن تعدیل و یا احیانا خاتمه اقدامات تنبیهی، کاملا به صلاحدید شورای امنیت واگذار شده است. نگارنده در این پژوهش درصدد بوده تا رویه­های متفاوت شورای امنیت در زمینه تعلیق و خاتمه تحریم­ها در طول سالیان متمادی را مورد بررسی قرار دهد تا بواسطه آنها ابتکار شورای امنیت در قضیه هسته­ای ایران را از منظر حقوق بین ­الملل و حقوق امنیت بین­ المللی ناشی از منشور را مورد تجزیه و تحلیل حقوقی قرار دهد.

در این راستا، به زعم نگارنده، شورای امنیت بعد از یک دهه اشتغال به پرونده هسته­ای ایران و فراز و فرود بسیار در این پرونده، در فرجام کار با دادن قدرت تصمیم­گیری به کشورهای 1+5 طی یک اقدام شبه تفویضی ناروشنو به رسمیت شناختن یک توافق سیاسی-حقوقی منعقده بین ایران و طرف­های مقابل به عنوان شرط خاتمه تحریم­های اعمال شده، سازوکار جدیدی را به اجرا درآورد که هیچ شباهت کاملی با فرمول­های اعمالی این نهاد اجرایی در قضایای مشابه ندارد.